Konuşma bozuklukları, kekemelik tanı ve tedavisi
Konuşma Bozuklukları Nelerdir?
Konuşma bozuklukları, bir kişinin kelimeleri oluşturmak için ses yaratma şeklini etkileyebilir. Bazı ses bozuklukları konuşma bozuklukları olarak da düşünülebilir. En sık görülen konuşma bozukluklarından biri kekemeliktir. Diğer konuşma bozuklukları arasında apraksi ve dizartri bulunur.
Apraksi, beynin konuşma ile ilgili bölümlerine verilen zarardan kaynaklanan motor konuşma bozukluğudur. Dizartri; ağız, yüz veya solunum sistemi kaslarının zayıflayabileceği veya hareket etmekte güçlük çekebileceği motor konuşma bozukluğudur. Konuşma bozukluğu olan bazı insanlar ne söylemek istediklerinin farkındadırlar, ancak düşüncelerini ifade edemezler. Bu, benlik saygısı sorunlarına ve depresyonun gelişmesine yol açabilir .
Konuşma bozuklukları yetişkinleri ve çocukları etkileyebilir. Erken tedavi bu durumları düzeltebilir.
Konuşma Bozukluklarına Ne Sebep Olur?
Konuşma bozuklukları ses tellerini, kasları, sinirleri ve boğazdaki diğer yapıları etkiler.
Nedenleri şunları içerebilir:
- Vokal kord hasarı
- Beyin hasarı
- Kas Güçsüzlüğü
- Solunum güçsüzlüğü
- Darbe
- Ses tellerindeki polipler veya nodüller
- Vokal kord felci
Bazı tıbbi veya gelişimsel koşulları olan kişilerde konuşma bozuklukları da olabilir. Konuşma bozukluklarına yol açabilecek yaygın durumlar şunlardır:
- Otizm
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Vuruş
- Ağız kanseri
- Larenks kanseri
- Huntington hastalığı
- Bunaklık
- Lou Gehrig hastalığı olarak da bilinen amyotrofik lateral skleroz (ALS)
Konuşma bozuklukları kalıtsal olabilir ve zamanla gelişebilir.
Konuşma Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Konuşma bozukluğunun nedenine bağlı olarak, birkaç semptom mevcut olabilir. Konuşma bozukluğu olan kişilerde sık görülen semptomlar şunlardır:
- Kekeleyen insanlarda görülen tekrarlayan sesler
- Ekstra sesler ve kelimeler ekleme
- Uzayan kelimeler
- Konuşurken genellikle sarsıntılı hareketler yapmak
- İletişim kurmaya çalışırken görünür hayal kırıklığı
- Konuşurken sık sık duraklama
- Konuşurken sesleri deforme etme
Konuşma Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif konuşma bozuklukları herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Bazı konuşma bozuklukları ortadan kalkabilir. Diğerleri konuşma terapisi ile düzelebilir.
Tedavi bozukluğun türüne bağlıdır. Konuşma terapisinde, profesyonel bir terapist yüzünüzdeki ve boğazınızdaki kasları güçlendirmeye çalışan egzersizlerde size rehberlik edecektir. Konuşurken nefesinizi kontrol etmeyi öğreneceksiniz. Kas güçlendirici egzersizler ve kontrollü nefes alma, kelimelerinizin ses biçimini geliştirmeye yardımcı olur. Ayrıca daha akıcı konuşma pratikleri öğreneceksiniz.
Konuşma bozukluğu olan bazı insanlar sinirlilik, utanç veya depresyon yaşarlar. Konuşma terapisi bu durumlarda yardımcı olabilir. Bir terapist, durumla başa çıkmanın yollarını ve durumunuzun görünümünü iyileştirmenin yollarını tartışacaktır. Depresyonunuz şiddetli ise, antidepresan ilaçlar yardımcı olabilir.
Kekemelik Tanı ve Tedavisi
Kekemelik, her yaştan insanda yaygın olan ve normal akıcılığı ve konuşmanın zaman düzenini etkileyen bir konuşma bozukluğudur. Kekemelik, genetik nedenlere bağlı olduğu düşünülen beyin anatomisi, işleyişi ve dopamin regülasyonundaki farklılıklar ile ilişkilendirilmiştir. Çocuklarda doğru tanı veya sevk yapmaya dikkat etmek önemlidir, çünkü kekemeli çocuklar için konuşma terapisine erken müdahalenin kritik olduğu konusunda artan bir fikir birliği vardır. Yetişkinler için kekemelik, sosyal kaygı ve düşük yaşam kalitesi de dahil olmak üzere önemli psikososyal morbidite ile ilişkili olabilir. Farmakolojik tedavi son yıllarda dikkat çekmiştir, ancak klinik kanıtlar sınırlıdır. Çocuklar ve yetişkinler için temel tedavi konuşma terapisi olmaya devam etmektedir.