İlkbaharda ağaç ve çayır otlarının çiçek açmasıyla polenler etrafa saçılmaya başlar. Polenler doğanın bitkilerin uzak bölgelerde de çoğalmasını sağlayan bir mucizesidir, ancak alerjisi olan kişilerde hayatı çekilmez kılabilmektedir.
Polen mevsimi ilkbahar olarak bilinmesine rağmen ağaçların çiçek açma mevsiminin erken olduğu bölgelerde, şubat aydan başlayıp, sonbahar sonuna kadar devam etmektedir. Ağaç polenleri şubat-nisan, çayır polenleri mayıs-temmuz, yabani ot polenleri ise en çok ağustos-ekim aylarında görülür. Ekim kasım aylarında ayrıca havaların serinlemesiyle beraber polenlere ek olarak rutubet küf mantarlarının üremesi ile çürümüş bitki artıkları üzerinde büyüyen mantar sporları, duyarlılığı olan kişilerde solunum yolu ile alındığında alerjik reaksiyonlara yol açar.
ALERJİK SORUNLAR NELERDİR ?
Alerjik maddelere duyarlılığı olan atopik insanlarda havadaki polenler öncelikle burun, göz ve bronşlarla temas eder. Buralara yerleşerek duyarlı kişilerde histamin gibi biyokimyasal silahların devreye girmesine neden olurlar ve yerleştiği bölgeye uygun alerjik belirtileri ve hastalıkları oluştururlar. Burunda etkili olduğunda alerjik rinit, gözlerde alerjik konjuktivite, bronşlarda alerjik astım olarak isimlendirilir. Bu hastalıklar birlikte görülebildiği gibi ayrı ayrı da görülebilir. İlkbahar mevsiminde ağaç ve çayır otlarının çiçek açmasıyla polenler etrafa saçılmaya başlar.
“Saman nezlesi”, halk arasında mevsimsel alerjik riniti belirtmek için kullanılan güzel bir tabirdir. Hayat kalitesini oldukça bozan bu rahatsızlık, polenlerin solunmasıyla ve gözlere temas etmesiyle ortaya çıkar. Çoğunlukla ilk belirtiler çocuklukta ve gençlikte ortaya çıkar. Burunda ve genizde akıntı ve kaşıntı, hapşırık, gözlerde sulanma-yaşarma-kızarıklık, gözaltlarında morarma gibi yakınmalara neden olur. Çocuklarda burnun elle yukarı doğru sürekli itilmesiyle alerjik selam denilen burun üzerinde çizgi şeklinde iz görülebilir. Polene bağlı oluşan bu durum, bahar aylarında sık görülen viral üst solunum yolu enfeksiyonları ile karışarak soğuk algınlığı olarak yanlış tanı alabilir. Şikayetler uzun sürerse ve mevsimsel tekrarlama özelliği gösteriyorsa mevsimsel alerjik rinit olarak değerlendirilmesi uygun olur.
Polenler hava yollarına (bronşlara) ulaşıp bu bölgede reaksiyon oluşursa alerjik astım olarak ortaya çıkar. Astım nefes darlığı, hava açlığı, öksürük, balgam çıkarma, göğüste tıkanma hissi gibi belirtilerle seyreder. Bazı olgularda başka bir bulgu olmaksızın sadece öksürük görülebilir, bu olgular da viral enfeksiyonlarla genellikle karıştırılmaktadır. Astımlı hastaların bir kısmında tetikleyici faktörler kesin olarak belirlenemezse de çok olguda bahar aylarında polenlerin yayılmasıyla kötüleşmeler görülür. Polen alerjisi olan astımlı hastaların şikayetleri alerjik oldukları polenlerin yayıldığı haftalar/ aylar boyunca artabilir.
ALEJİ TANISI NASIL KONULUR?
Şikâyetleri olanlar ve polen alerjisinden şüphelenilenlerde klinik ve muayene tanı koymada en önemli basamaktır. Tetikleyen allerjenlerin saptanması korunmada önemlidir. Alerjen olan poleni saptamak için alerji deri testleri yapılabilir. Hastanın hangi polene karşı alerjisinin olduğunun saptanması tanıyı doğrulamada da yardımcıdır. Tanı koymada kuşku duyulan olgularda ileri tetkik olarak nasal smear, Total İgE ve kanda spesifik IgE testleri de yapılabilir. Özellikle bahar alerjisinden şüphelenilen hastaların şubat-eylül arası bu testleri yaptırmalarında yarar vardır.
SIKINTILARI HAFİFLETMEK İÇİN ÖNLEM ALINABİLİR
Diğer alerjenlere göre polenlerden kaçınmak biraz daha zordur. Bunun için alınacak bazı tedbirlerle kişinin maruz kaldığı polen miktarı azaltılabilir. İdeal olan kişinin alerjisinin olduğu bitkinin yetiştiği bölgeden başka bir yere taşınması gibi görünse de bir polene alerjisi olan kişi, yeni bir bölgeye taşındığında zaman içinde maruz kaldığı yeni polenlere karşı alerji geliştirebilmektedir.
Önlem olarak ;
- Araba ve evlerin pencereleri sabah saat 05.00-10.00 arasında olabildiğince kapalı tutulmalı havalandırma bu saatler dışında yapılmalıdır. Sabah saatlerinde mümkün olduğunca sokağa çıkmamalı, açık havada spor yapılmamalıdır.
- Dışarı çıkarken polen maskesi kullanılması ve gözlerin yanını da örten güneş gözlükleri faydalı olabilir.
- Dışarıdan eve gelindiğinde hemen giysiler değiştirilerek yıkanmalı, mümkünse burun içi de dahil olarak banyo yapılmalıdır. Özellikle saçların yıkanması, buraya yapışan polenlerin temizlenmesi açısından yarar sağlar.
- Çamaşırlar dışarıda kurutulmamalıdır, üstlerine polen yapışabilir. Mümkünse polen mevsiminde çamaşır kurutma makinesi kullanılmalıdır.
- Evde ve arabadaki klimaların polen filtreleri sık sık değiştirilmelidir.
- Ev içi hava temizleyiciler eve giren polenlerin ortadan kaldırılmasında faydalı olabilir.
- Polen mevsiminde toz, sigara dumanı, boya kokusu, parfüm gibi irritanlardan uzak durmak, polen alerjisi olan kişinin şikayetlerinin ağırlaşmasını engeller.
HEMEN ARA