Endoskopi

ENDOSKOPİK GİRİŞİMLER VE KAZANIMLARI

Endoskopi, kameralı esnek bir alet yardımıyla ağızdan veya makat bölgesinden girilerek üst sindirim sistemi veya kalın barsağın görüntülenmesi ve gereğinde müdahale edilebilmesine olanak sağlayan işlemin genel adıdır. Endoskopi, gastroskopi ve kolonoskopi olarak ikiye ayrılır. Gastroskopi yemek borusu, mide ve ince barsağın başlangıç kısmının görüntülenmesi, kolonoskopi ise kalın barsak ve ince barsağın son kısmının görüntülenmesi işlemidir.

Gastroskopi Neden ve Kimlere Yapılır?

• Üst sindirim sisteminden kanaması olan,
• Tedaviye rağmen midede yanma, ekşime ve ağza acı su gelmesi şikayetleri olan,
• İstenmeyen kilo kaybı, dirençli bulantı, kusma şikayeti olan,
• Nedeni belirlenmemiş kansızlığı olan,
• Ailesinde üst sindirim sistemi kanseri olan,
• Gıdaları yutamayan veya takılma hissi olan kişilerde gastroskopi yapılarak şikayetlerin nedeni araştırılmalı ve herhangi bir lezyon saptandığında bunun kesin tanısına yönelik inceleme için parça alınarak tahlile gönderilmelidir.

Mide veya yemek borusunda gastroskopi esnasında kanser öncüsü olan bazı ülserler veya polip denilen et beni şeklindeki mukozal lezyonlar saptanabilir. Bu aşamada polipler aynı işlem esnasında endoskopik olarak çıkarılarak, ülserler için ilaç tedavisi başlanarak gelişebilecek olan sindirim sistemi kanserinden koruma sağlanabilir. Ayrıca çok erken dönem kanserlerde lezyon endoskopik olarak çıkarılabilir veya lezyonun erken dönemde teşhis edilmesi ile yapılacak ameliyata ve ameliyat sonrası hasta konforuna katkıda bulunulabilir. Kanama saptanan olgularda genellikle endoskopik olarak müdahale edilerek ameliyeta gerek kalmaksızın kanama durdurabilir. Ağza acı su gelmesine neden olan yemek borusu son kısmında gevşeklik veya fıtıklaşma tespit edilip saptandığı devreye göre ilaç tedavisi veya ameliyatla şikayetler giderilebilir. Bu hastalığın tedavisinde ameliyat mı tıbbi tedavi mi kararını vermede mide asidinin yemek borusunda yaptığı harabiyeti saptamak, ileri incelemelerle yemek borusu hareketlerini ve yemek borusunun asiditesini belirlemek önemlidir.

Gastroskopi Nasıl Yapılır?

Üst sindirim sisteminin rahat ve tam olarak görüntülenebilmesi için hasta tetkike aç olarak gelmelidir. İşlemin yapılacağı kişinin boğazı uyuşturulduktan ve hastaya sakinleştirici ilaçlar verildikten sonra kişi sol yanına yarı uyur durumda yatar, işlem aletin hastaya yutturulması ile başlar. Yaklaşık beş-on dakika süren işlem esnasında genellikle kişi ilaçların etkisiyle uyur ve işlemin yapıldığını hatırlamaz.

Kolonoskopi Neden ve Kimlere Yapılır?

• Altı haftayı geçen kronik ishali olan,
• Kanlı, sümüklü dışkılaması olan,
• Nedeni belli olmayan kansızlık veya kilo kaybı olan,
• 40 yaşından büyük makattan kanaması olan,
• 40 yaşından küçük tedaviye rağmen makattan kanaması devam eden,
• Ailesinde alt sindirim sisteminde kanser öyküsü olan kişilerde şikayetlerin kaynağını saptamaya yönelik olarak kolonoskopi yapılması gerekirken,
• 50 yaş üstü bireylerde hiçbir şikayeti olmasa da on yılda bir tarama amaçlı kolonoskopi yapılmalıdır.

Kolonoskopi esnasında kanser öncüsü olan ve bazen hiçbir belirti göstermeksizin yavaş büyüyen lezyonlar (polipler) saptanıp endoskopik olarak aynı işlem esnasında çıkarılıp kanser gelişimi önlenebilir. Var olan lezyonlar erken dönemde yakalanıp yapılması gereken tedaviye erken dönemde başlanması ve daha etkili bir tedavi yapılması sağlanabilir. Ciddi karın ağrısı ataklarına neden olabilen divertikül ismi verilen küçük barsak fıtıklaşmaları saptanıp diyet ve ilaç tedavisiyle belirtiler giderilebilir. Alt sindirim sistemi kanaması olan kişilerde kanama odağı saptanıp tedavi yöntemi belirlenebilir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kalın barsağın rahat ve tam olarak görülebilmesi için hasta işlemden üç gün öncesinden başlayarak bol su içer ve daha çok sulu gıdalarla beslenir. İşlemden önceki akşam kalın barsağın temizlenebilmesi için doktoru tarafından reçete edilmiş olan ilaçlarını kullanır ve işleme aç olarak gelir. İşleme başlamadan önce hastaya sakinleştirici ilaç verilir. Bu ilacın etkisiyle hasta genellikle işlem esnasını hatırlamaz.

Güncel Endoskopik Girişimler Nelerdir?

Gastrostomi: Yemek borusunda yutmayı engelleyen bir lezyon varlığında veya nörolojik hastalıklara bağlı olarak yutma refleksi kaybolmuş hastalarda mideye direkt olarak karın duvarından bir tüp yerleştirilmesi işlemidir. Bu işlem sayesinde hasta bu tüp aracılığıyla beslenmeye devam edebilir.

Genişletme Tedavileri: Yemek borusu veya kalın barsakta ameliyatlar, bazı hastalıklar ve oluşan tümöral kitleler sonucunda daralmalar görülebilir. Bu darlıklar endoskopik olarak genişletilerek hastanın beslenmeye devam etmesi sağlanabilir ve hasta gereksiz yere ameliyat olmaktan kurtarılabilir. Bu genişletme tedavileri henüz ülkemiz için yeni sayılabilecek yöntemlerdendir.

Obezite Tedavisi: Obezitenin tedavisinde vücut kitle indeksi 30-40 arasında olanlarda birincil yöntem olarak ya da vücut kitle indeksi 50’nin üzerinde olanlarda sonrasında uygulanacak ameliyatın risklerini azaltabilmek için mide balonu yerleştirilmesi işlemi endoskopik olarak yapılmaktadır.

Bu bilgiler eşliğinde söyleyebiliriz ki; endoskopi her geçen gün gelişen ve yenilenen bir teknik işlemdir. Sindirim sisteminde kanser öncüsü lezyonların tedavi edilerek veya çıkarılarak kanser gelişiminin engellenmesi, bazı ameliyat gerektiren lezyonların erken dönemde yakalanarak ameliyatın ve hastalığın daha iyi seyretmesinin sağlanması, yutamayan hastalarda mide tüpü aracılığıyla veya yemek borusuna endoskopik olarak genişletici bir işlem yapılarak hastanın beslenmeye devam edebilmesi, kalın barsakta gelişen darlıklarda uygulanan genişletme tedavileri gibi bir çok noktada hastaların gereksiz ameliyat edilmesini önler hastalıkların erken tanısını ve hastaların çok daha konforlu bir hayat sürmelerini sağlar.